Een korte raadpleging van google levert de volgende uitleg op over wat inclusief onderwijs is:  Een onderwijssysteem waar alle kinderen zoveel mogelijk naar dezelfde school gaan, dus ook leerlingen met een lichamelijke of verstandelijke beperking, ontwikkelingsachterstanden, gedrags- en emotionele problemen of specifieke leermogelijkheden.

Als directeur met een groot hart voor een zo breed mogelijke pedagogische benadering kan ik inclusief onderwijs alleen maar toejuichen. In onze school verwelkomen wij in principe alle kinderen. Wij hebben kinderen met downsyndroom, we hebben kinderen met gehoorproblemen, we hebben kinderen met spierproblemen, kinderen met ADHD, ADD, autisme en ga zo maar door. Ik onderschrijf alle voordelen van inclusief onderwijs. Het zou een prachtige wereld zijn als inclusief onderwijs in de volle breedte ook echt mogelijk is. Helaas moet ik constateren dat er vele beren op de weg zijn die het mooie ideaal van inclusief onderwijs behoorlijk verstoren.

Allereerst wantrouw ik de overheid zodra het over inclusief onderwijs gaat (voorheen heette dat ook wel passend onderwijs). Speciaal onderwijs kost aanzienlijk meer geld en om die reden wil de overheid dit type scholen inperken en kinderen met een aparte begeleidingsbehoefte zo veel mogelijk laten instromen in het reguliere onderwijs. Daar staat vrijwel niets tegenover in de vorm van extra middelen voor het reguliere onderwijs. Onder het mom van werken aan het mooie, inclusieve ideaal wordt het toch al overbelaste reguliere onderwijs nog zwaarder belast. Het is niets anders dan een ordinaire bezuiniging.

De gevolgen van dit beleid zijn dramatisch:  Reguliere scholen (waarbij 30 kinderen in een groep meer en meer de norm wordt) moeten steeds complexere begeleidingsbehoeften van kinderen realiseren zonder daarvoor extra middelen te krijgen. In tijden van grote personeelsschaarste is dit net het laatste negatieve zetje dat iemand (leerkrachten en schoolleiders) nodig heeft om te stoppen met deze onmogelijke opdracht. Know how, personeel, middelen, tijd etc.ontbreken om echt inclusief onderwijs mogelijk te maken. Een blik op landen als IJsland, Finland en zelfs de VS leert ons dat inclusief onderwijs zeker mogelijk is mits daar ook de benodigde middelen voor beschikbaar zijn. Ik heb zelf in deze landen gezien dat er minimaal twee maar vaak meer leerkrachten in relatief kleine groepen werkzaam zijn.

Behalve de frustraties die reguliere scholen ervaren doe je ook de kinderen zeer tekort. Allereerst de kinderen die veel extra aandacht nodig hebben:  Ze ontvangen niet de begeleiding die ze nodig hebben, de leerkrachten ontbreekt het daarvoor aan tijd, know how en uiteindelijk aan energie. Ook de kinderen zonder een extra begeleidingsbehoefte doe je tekort. In toch al grote groepen moet de leerkracht veel tijd besteden aan de kinderen met een complexere hulpvraag. De ouders van de kinderen met een extra begeleidingsbehoefte, die vaak hoge verwachtingen hebben als hun kind naar een reguliere school mag, zullen ook de nodige teleurstellingen ervaren.

Kortom, inclusief onderwijs zonder een zeer duidelijke visie en een degelijke financiële onderbouwing van hoe dit vorm moet krijgen is kansloos en zal alleen maar schade opleveren.

Gelukkig krijgen we binnenkort een nieuw kabinet dat dit beleid ten goede kan keren. De schrik slaat mij echter om het hart als ik de (zeer summiere en tamelijk onsamenhangende) plannen van dit kabinet zie. Zeker zijn er ook een paar goede voornemens: Men wil werken aan een solide structurele financiering en dus stoppen met de wildgroei van (vaak) incidentele subsidies. Ook zouden directeuren en leerkrachten meer inspraak moeten krijgen over de besteding van de middelen. Prima gedachten. Maar helaas getuigen niet alle plannen van een doordachte visie: De subsidie voor brede brugklassen wordt afgeschaft en het programma School & Omgeving tot een minimum beperkt. Dit houdt in dat kinderen uit minder kansrijke milieus de dupe gaan worden. Als we het dan over inclusief onderwijs hebben, wil ik ook deze groep omarmen en meer kansen bieden. De veel besproken “kansongelijkheid” zal door dit beleid alleen nog maar toenemen.

“Boeiend” is ook het voornemen dat onderwijsmethoden bewezen effectief en politiek neutraal moeten zijn. Het debat tussen Caroline van der Plas en Rob Jetten over wat dit nou precies inhoudt, gaf een pijnlijke inkijk in de onderliggende gedachten van de nieuwe machthebbers. De hele lbthqia+ gemeenschap werd afgedaan als een letterbak en alles wat afwijkt van de heteronorm werd omschreven als gekkigheid. Het ergste waren de uitspraken van Van der Plas over de, volgens haar zeer expliciete en vergaande, sexuele voorlichting die kleuters volgens haar op basisscholen krijgen. Overduidelijk is dat haar bronnen van het niveau Facebook, Youtube, Instragram en Tiktok zijn. Ze heeft niet de moeite genomen om zich er echt in te verdiepen en zich te laten informeren door mensen uit het vak.  Dat Wilders zich al jaren te buiten gaat aan grove leugens en insinuaties is algemeen bekend en wordt inmiddels helaas ook min of meer geaccepteerd, zeker nu hij zich in het openbaar als milde politicus opstelt. Reken maar dat hij thuis met enige regelmaat nog steeds “minder minder” roept als de pizzabezorger langs komt. Het wordt echter treurig als de door velen als knuffelboerin gewaardeerde leidster van de BBB zich ook laat leiden door populistische onderbuikgevoelens. De andere twee leiders van deze coalitie, die ik toch verdenk van iets meer beschaving, steken hun hoofden in het zand of kijken even de andere kant op. Dit is mogelijk nog treuriger. Hoe kan je in godsnaam samenwerken met populisten die hun waarheden baseren op leugens, insinuaties en zondeboktheorieën.

Terug naar inclusief onderwijs:  Inclusiviteit moet voor het toekomstige kabinet wel samengaan met politieke neutraliteit. Hierop door bordurend zie ik opeens grote kansen voor een andere zeer wezenlijke ontwikkeling:  Onderwijs moet politiek neutraal zijn. Ik stel voor dat we dit dan in de volle breedte doorvoeren. Laten we dit ook gelden voor levensbeschouwing? Nog steeds hebben we te kampen met de verzuiling die door een stel verstokte hardcore katholieken en protestanten kunstmatig en tegen de stroom in, in stand wordt gehouden. Net zoals Rob Jetten zich afvraagt wat neutrale sexuele voorlichting inhoudt, vraag ik mij anno 2024 af hoe katholiek of protestant gymonderwijs of beeldende vorming of spelling er uit ziet. Freek de Jonge gaf ooit als voorbeeld dat katholieken qua rekenen accenten leggen in het vermenigvuldigen (hij noemde het zelfs meer machtsverheffen). Even zonder gekkigheid:  En passant wil de nieuwe coalitie ook nog even 300 miljoen bezuinigen op het onderwijs. Ik heb een gratis tip voor ze: Als je de verzuiling afschaft sla je vele vliegen in één klap; je bespaart een bedrag dat minimaal gelijk is aan de voorgenomen bezuiniging, het personeelstekort zal vele malen kleiner worden en je werkt aan inclusief onderwijs en echte integratie. Alle kinderen op dezelfde neutrale scholen waar ze leren hoe ze ondanks hun mogelijke verschillen toch harmonieus kunnen samenleven. De cirkel is dan helemaal rond, want als directeur van een Jenaplanschool omarm ik het motto van de Jenaplanbeweging:  “Jenaplan, de school waar je leert samenleven” en dat is in tijden van polarisatie en verharding een zeer belangrijke opgave voor opvoeders en onderwijsmensen.