Sta niet gek te kijken als bij de loodgieter thuis de kraan lekt. Een collega in mijn laatste baan vertelde dat haar man een schildersbedrijf leidde, maar zij kreeg hem niet zover, hun eigen huis te schilderen. (Long)artsen roken soms en het kan gebeuren dat de dominee het wel gelooft. En dit rijtje is eindeloos uit te breiden. Zo hoorde ik ooit dat politieagenten in een straal rond het hoofdbureau geen bekeuringen uitdeelden (in de periode toen er nog geen BOA’s rondliepen) omdat de kans groot was dat zij een collega te grazen hadden. In de geestelijke gezondheidszorg schijnt men het moeilijk te vinden om met de eigen gekkigheden om te gaan. Een relatietherapeut loopt het risico single te raken of te blijven. Consultants blijken hun vakliteratuur slecht bij te houden.
En in het onderwijs … vinden we leren en beoordeeld worden moeilijk.
Iemand noemde dat ooit ‘het Karma van het beroep’. Ga niet Googelen en vraag het niet na bij ChatGPT, want dan kom je in de antroposofische denktrant terecht die ervan uitgaat dat het beroep dat je kiest zijn wortels heeft in ervaringen in een vorig bestaan. Best mogelijk, al is dan de prangende vraag, wat een columnist vroeger moet hebben doorstaan.
Nee dit karma is veel platter: mensen zijn er vaak niet goed in, op zichzelf toe te passen waar ze beroepsmatig goed in zijn.
Schoolleiders bijvoorbeeld, blijken maar zelden hun besluiten en hun werkwijzen te baseren op de uitkomsten van wetenschappelijk onderzoek. Er is een baaierd aan onderzoeksresultaten te vinden, maar daar hebben ze kennelijk niks te zoeken.
Leraren geven vooral les op de manier die zij van anderen hebben gezien en niet zoals het hun verteld is: ‘Men onderwijst zoals men onderwezen is, niet zoals men geleerd heeft te onderwijzen’ (hier kon Chat mij wel helpen: deze uitspraak is van de Duitse pedagoog Johann Friedrich Herbart, de man die de basis legde voor de pedagogiek op wetenschappelijke basis, dat laatste weet ik dan weer via Google die mij naar de website van het NIVOZ leidde.)
Als je je nu nog afvraagt wat dit alles met kennisinfrastructuur te maken heeft, heb je echt niet opgelet!
Toen ik werkte als consultant, was het natuurlijk volkomen logisch dat adviseurs onderling hun kennis zouden delen. Wat is er mooier dan dat je in een acquisitiegesprek kunt aantonen dat de methode die je voorstelt, echt werkt. Maar mooi dat velen dat niet deden. Die bleven zorgvuldig bovenop hun eigen vondsten en ervaringen zitten, waarschijnlijk omdat dan de kans groter was dat zíj́ gevraagd zouden worden voor bepaalde opdrachten. Deel je je kennis met een ander, dan kan hij of zij het kunstje ook.
Daar kwam een oplossing voor, in de begintijd van internet: het bureau schafte een ‘kennis-infraprogramma’ aan en trainde zijn adviseurs in het vullen en gebruiken ervan. Maar er kwam geen fluit van terecht: langzame laptops, hoge inbelkosten, arbeidsintensief, stom programma. Maar ook met nieuwe laptops, zonder inbellen en een slimmer programma werd het niet beter.
Want, en dit is ‘evidence based’, het ligt zelden aan de structuur of het systeem maar aan de mens. Je kunt bouwen aan een kennisinfrastructuur voor het onderwijs tot je er scheel van ziet, als leraren of schoolleiders er geen gebruik van maken, is het verspilde energie. Dat is nog eens evidence-based!
Maar, er gloort hoop!
In het regeerakkoord met de titel ‘Hoop, lef en trots’ staat: ‘Onderwijsmethodes moeten bewezen effectief en verder politiek neutraal zijn.’
Ik maak nu op 10/09 even pas op de plaats en schrijf pas verder als de tekst van het regeerakkoord is omgezet in een regeerprogramma. Want natuurlijk ben ik razend benieuwd hoe dit in de wet wordt gegoten, welke methodes verboden gaan worden en welke verplicht.

-PAUZE-

Vervolg op 14/10.
Huh? Dat het programma voortbouwt op het akkoord is niet meer dan logisch, maar om bovenstaande mantra alleen maar te herhalen?
Ik ben zo benieuwd waar ik in de kennisinfrastructuur kan vinden, welke lesmethodes bewezen effectief zijn. En politiek neutraal.
Eigenlijk ben ik helemaal niet benieuwd. Als wetenschappelijk aangetoond is dat een methode effectief is, is het maar de vraag of dat ook opgaat als ík ermee ga werken.
Ooit hield een hoogleraar op college een modelmatig referaat over de werkelijkheid dat door geen enkele student werd herkend. Eindelijk verhief een van hen haar stem en zei: ‘Maar professor, de werkelijkheid ziet er toch heel anders uit?!’ ‘Dat is dan jammer voor de werkelijkheid’ wat het antwoord van de prof.
En politiek neutrale lesmethodes? Die bestaan niet. Evenmin als objectiviteit bestaat. Hooguit is er sprake van ‘inter-subjectiviteit’. En als leraren voortdurend moeten inslikken dat zij zelf (politieke) overtuigingen hebben, zal het tekort alleen maar toenemen. Want lesboeken geven geen les, dat doen leraren van vlees en bloed, met overtuigingen en moreel besef. Zonder te drammen, maar wel echt, uit-één-stuk.
Maar er komt vast een meldpunt, een neutraliteitspolitie of een algoritme-gestuurde digitale beoordeling. Dan gaat het alarm af als het controlesysteem woorden opvangt als ‘saamhorigheid, nuance, uitstel van oordeel, inclusief denken, naastenliefde-zonder-grenzen, barmhartigheid, integreren (kijk maar uit bij Wiskunde!), diversiteit, tolerantie, grenzeloos vertrouwen, intercultureel.’
Als nou die ‘kennisinfrastructuur’ ons eens gaat helpen om onomstotelijk aan te tonen dat onze samenleving alleen maar gedijt bij: ‘ruimte van denken, ruimdenkendheid, gastvrijheid, begrip, naastenliefde, interesse in je medemens, solidariteit, acceptatie, mildheid, vergeving, gulheid, respect voor elkaar’ en dat daartoe opvoeding en onderwijs hand-in-hand moeten gaan, ga ik die onmogelijke term omarmen. Laat dan dat meldpunt maar komen en alarm slaan als deze plank misgeslagen wordt.
En als dan blijkt dat wetenschap óók een kwestie is van hart en overtuiging, zoals bij de loodgieter de kraan lekt, dan is dat zo. En zo is het ook.
Ik geef mijzelf hierbij aan: deze column is niet politiek neutraal, door het karma van de columnist!