DNMonline is een onafhankelijk online platform over leiderschap in het funderend onderwijs. DNMonline verschijnt 8x per jaar met een overzicht van nieuwe content en toegang tot een uitgebreid archief.
Jasmijn Kester
Jasmijn Kester is vicevoorzitter van SARO – Samen Ambitieus Rotterdams Onderwijs, een schoolbestuur in Rotterdam met 52 scholen die in 5 gemengde clusters van PO en VO scholen intensief met elkaar samenwerken aan de droom en missie: elk kind, elke kans.
E-mail: j.kester@kindenonderwijsrotterdam.nl
In een school zijn we meer dan een verzameling leerlingen, docenten en lokalen. Een school is een leefgemeenschap, een plek waar levensverhalen samenkomen, waar gedeeld wordt in vreugde én verdriet. Dat besef kwam in alle hevigheid binnen aan het begin van dit jaar, toen we te horen kregen dat Jack, een leerling van de Horeca Vakschool Rotterdam, tragisch om het leven kwam door een vuurwerkongeluk.
Het verlies van een leerling is een klap die door de hele schoolgemeenschap galmt. Jack was niet alleen een naam op een leerlingenlijst. Hij was een klasgenoot, een vriend, een zoon, een broer. Hij was een wezenlijk onderdeel van onze gemeenschap. Zijn overlijden confronteert ons niet alleen met het breekbare van het leven, maar ook met de vraag: hoe gaan wij, als onderwijsorganisatie, om met verlies?
Bij de Horeca Vakschool werd snel gehandeld. Ondersteund door stafcollega’s en collega’s vanuit het expertise centrum, werden alle ouders geïnformeerd, is een aangepast programma opgezet, stond zorg klaar en kregen leerlingen en docenten de ruimte om te rouwen. Herinneringen werden gedeeld, tranen werden gelaten, en er werd voorzichtig gezocht naar een weg vooruit. Want ritme en structuur helpen daarbij. Dit is waar een school als leefgemeenschap in essentie voor staat: een plek waar leerlingen niet alleen kennis opdoen, maar ook leren omgaan met het leven zelf, in al zijn facetten.
Rotsvast leiderschap
Hoe we reageren op verlies, gaat verder dan het praktische organiseren van een crisisteam of het volgen van protocollen. Natuurlijk zijn die nodig, maar juist in zulke momenten moeten we ook inzoomen op wat echt telt: onze waarden, ons leiderschap en onze verbinding met elkaar. De kracht van een school als leefgemeenschap ligt in het vermogen om vanuit het hart te handelen.
Dit vraagt om wat ik “rotsvast leiderschap” noem. Leiderschap dat gebaseerd is op vertrouwen, verantwoordelijkheid en empathie. Rotsvast leiderschap betekent niet dat je alles weet of alle antwoorden paraat hebt. Het betekent dat je er bent, dat je luistert, en dat je in momenten van onzekerheid en verdriet een voorbeeld bent van menselijkheid en veerkracht.
Een school is een samenleving in het klein. En net als in de ‘grote’ samenleving botsen we in het onderwijs regelmatig op het onvoorspelbare. Verdriet, verlies en zorgen horen daar bij. Maar wat ons als schoolgemeenschap onderscheidt, is hoe we daarmee omgaan. Niet door afstand te creëren met richtlijnen en regels, maar door ruimte te maken voor verbinding en naastenliefde – een hand op een schouder, een luisterend oor, een moment van stilte.
‘Wat we leerlingen leren in deze situaties, is dat verlies deel uitmaakt van het leven, maar dat het draaglijk wordt door samen te zijn. Het verhaal van Jack herinnert ons eraan dat een school meer is dan een plek waar cijfers worden gegeven en toetsen worden gemaakt. Het is een plek waar we leren om elkaar vast te houden, juist als het leven moeilijk wordt’, zegt Berivan Elis, locatiedirecteur Horeca Vakschool Rotterdam, een school die 15 maanden geleden bij de Erasmus MC beschietingen ook al een leerlinge verloor.
‘Er is een belangrijk verschil tussen rotsvast en houvast. Protocollen bieden houvast, maar dat maakt je nog niet rotsvast. Je weet pas dat wat je doet het goede is, als je van ouders mooie woorden terugkrijgt. Daarmee zijn we op de Horeca Vakschool Rotterdam de afgelopen twee weken overspoeld. Dat zij hun dierbaarste bezit elke dag aan ons toevertrouwen is fijn, maar dat ze dan ook nog bewondering hebben voor hoe we dit doen, is een bevestiging van ons werk. Daar kan geen protocol tegenop’, zegt Elis.
Voorbeeldrol
Als schoolleiders en docenten hebben we een voorbeeldrol. Niet door te focussen op het perfect naleven van protocollen, maar door te laten zien wat menselijkheid, moed en medeleven betekenen. In deze momenten maken we het verschil. Door te luisteren. Door er te zijn. Door samen een gemeenschap te vormen die elk kind en elke volwassene steunt.
Misschien komt niet alles altijd goed. Maar wat we doen, is altijd zinvol. En dat is waar hoop uit ontstaat: een diep vertrouwen dat we samen verder kunnen, ondanks de onzekerheid. Laten we dit besef meenemen in onze scholen. Voor Jack, voor onze leerlingen, en voor elkaar.
Reacties worden per mail rechtstreeks aangeboden aan de auteur.
DNMonline is onderdeel van
Uitgeverij Kloosterhof
Napoleonsweg 128A
6086 AJ Neer
T: 0475-597151
M: info@kloosterhof.nl
ABN AMRO: NL38.ABNA.061.70.45.976
KvK: 130.38280
BTW: NL8220.03.612.B01
DNMonline: