Het beste voor je kind
Dat ouders het beste voor hun kind willen, is begrijpelijk. Ze stellen steeds vaker vragen als “wat heeft mijn kind hieraan?”, “waarom krijgt dat kind wel, en mijn kind niet?” of net anders “waarom moet mijn kind dit eigenlijk doen of leren?”.  En dat zijn vragen waarop uitleg mogelijk moet zijn.

Je keuze nu als scholier (en ouder) doet ertoe voor later. Je bent immers auteur van je eigen succes. Ouders willen daar dus vooral grip op hebben en goede keuzes maken. Zo bezoeken kinderen en ouders in groot stedelijke gebieden wel meer dan 10 scholen in de schoolselectiefase en verwachten niet minder dan dat de nieuwe school hun kind gericht en zonder al te veel poespas klaarstoomt voor die succesvolle toekomst. Scholen zijn een soort van leerfabrieken geworden waar je gegarandeerd resultaat moet krijgen. Deze druk op leerlingen en ouders om te excelleren en goed te kiezen duwt naar mijn idee de kritische houding echter de verkeerde kant op.

Dat ouders kritisch zijn en wantrouwend richting scholen wordt versterkt doordat het onderwijs in de media nogal eens neergezet wordt als ondermaats. En natuurlijk doordat scholen, mede door de grote werkdruk, hun ouders ook weleens vergeten te informeren, fouten maken in nieuwe lastige escalaties en daarbij niet iedereen de aandacht kunnen geven die nodig is.

Bij conflicten en tegenvallende resultaten kiezen ouders steeds vaker ongezien de kant van hun kind, zo hoor ik terug. Het perspectief van de leraar of school wordt niet gehoord, en kinderen worden niet aangespoord om op hun eigen rol te reflecteren. Dit werkt niet alleen ontwrichtend, maar ook kinderen zelf voelen zich ongemakkelijk bij de felheid van hun ouders. Ouders zouden wat vaker tot 10 kunnen tellen, en eerst vragen stellen alvorens op hoge poten de school in te stormen. Je bent ook voorbeeld voor je kind! Gelukkig gaat dit lang niet alle ouders aan.

Impact op het onderwijs
De paradox is dat de focus op het individuele succes van een kind ten koste gaat van de onderwijskwaliteit voor alle kinderen. Leraren en schoolleiders verliezen werkplezier en motivatie. Schoolleiders klagen dat zij door confrontaties met ouders minder toekomen aan het verbeteren van de onderwijsorganisatie en juridische procedures kosten veel geld en tijd.

De spanningen leiden tot stress, burn-out en uitstroom van ervaren professionals. Angst en frustratie sijpelen door in de schoolcultuur, met als gevolg dat docenten zich minder gesteund voelen en het vertrouwen in de leiding afneemt. En zo is dan de cirkel rond en komen we elke dag weer een beetje minder toe aan ons eigenlijke werk.

Hoe hiermee om te gaan?
In de gesprekken met schoolleiders heb ik een aantal suggesties opgepikt voor hoe met deze uitdagingen om te gaan:

1. Organiseer je steun bij lastige situaties: samenwerking bij escalaties en confrontaties vermindert het gevoel dat docenten en schoolleiders er alleen voor staan.
   
   
2. Gemeenschapsvorming: betrek ouders voor een constructieve bijdrage bij de school op niveau van beleid in bijvoorbeeld medezeggenschapsorganen, commissies en klankbordgroepen en op het niveau van dagelijkse activiteiten en afwegingen. Houd goed contact over de leerontwikkeling van hun kinderen en aarzel niet om als er iets gebeurt pro-actief contact te zoeken met de ouders. Dat neemt veel misverstanden weg.
   
   
3. Stel richtlijnen en escalatiemodellen op voor iedereen in en rond de school. Die helpen voorkomen dat problemen te vroeg escaleren en geven houvast als ze wel escaleren.
   
   
4. Zorg voor heldere communicatie over beleid en verwachtingen. Als maatregelen helder zijn uitgelegd geeft het mensen steun in het uitvoeren van dat beleid en bevordert dat de acceptatie ervan. Neem bijvoorbeeld de keuzes van scholen om mobieltjes te bannen. Ik sprak een schoolleider die verrast was door de bereidheid van leerlingen en ouders om hierin te volgen toen er eenmaal een helder en goed uitgedragen beleid lag.
   
   
5. Stel duidelijke grenzen aan gedrag: benoem ongewenst gedrag en geef aan wat gewenste gedragsalternatieven zijn.
   
   
6. Ontwikkel in de school de conflictvaardigheid: training in conflicthantering voor schoolleiding en docenten kan gesprekken met ouders verbeteren.
   
   

Een bredere discussie
Het probleem vraagt ook om een maatschappelijke dialoog. Hoe zorgen we voor realistische verwachtingen en wederzijds begrip? Dit vereist inspanningen van ouders, scholen, de overheid en de samenleving als geheel. De school moet een veilige plek blijven waar kinderen leren en groeien, cognitief en sociaal. En voor die veiligheid kunnen schoolleiding en docenten niet alleen zorgen: dat moeten we samen doen.