DNMonline is een onafhankelijk online platform over leiderschap in het funderend onderwijs. DNMonline verschijnt 8x per jaar met een overzicht van nieuwe content en toegang tot een uitgebreid archief.
Jelle Kaldewaij
Jelle Kaldewaij is zelfstandig adviseur en bestuurslid van de Stichting DNM.
E-mail: kaldeway@ziggo.nl
Anneke Westerhuis
Anneke Westerhuis is senior onderzoeker bij het ECBO en redacteur van DNM
E-mail: anneke.westerhuis@ecbo.nl
Practoraten, auctoraten en primoraten:
Lange tijd hadden alleen de universiteiten publieke financiering voor het doen van onderzoek.
Aan het begin van deze eeuw kregen de hogescholen hier ook budget voor en werd
de functie ‘lector’ ingevoerd waarbij de lectoraten naast de lector ook een kenniskring
kenden met docenten en praktijkprofessionals. Lectoraten voeren praktijkgericht onderzoek
uit dat ten dienste staat van het afnemend beroepenveld; de resultaten ervan kunnen benut
worden in het onderwijs.
Inkleuring
De verwevenheid tussen onderzoek en onderwijs wordt binnen de verschillende onderwijssectoren anders ingekleurd. Voor universiteiten was er altijd al een tweeledige opdracht: onderzoek doen en onderwijs verzorgen; onderzoek naar onderwijs en de toepassing daarvan in het onderwijs maakt daarvan een klein deel uit. Ook bij lectoren en, in mindere mate, in practoraten kan het object van onderzoek losstaan van het onderwijs: het kan betrekking hebben op het afnemend veld: de zorg, de landbouw of de techniek, bijvoorbeeld. Wel is de verwachting dat het niet op onderwijs gerichte onderzoek uiteindelijk het onderwijs ten goede zal komen. De auctoraten en primoraten zijn daarentegen helemaal gericht op onderwijs en hebben niet primair als taak onderzoek te doen: beschikbaar stellen van kennis over een bepaald onderwerp en daarmee het onderwijs verbeteren staan centraal.
Al deze nieuwe functies maken duidelijk dat het in de scholen zelf ophalen, delen en toepassen van kennis over onderwijs steeds vanzelfsprekender wordt.
Deze ontwikkeling kun je niet los zien van de veranderende opvattingen over wat onderzoek is en hoe je onderzoek doet. Meer dan 20 jaar geleden publiceerde wetenschapsfilosoof Rein de Wilde een artikel met de intrigerende titel ‘De industrialisering van kennis’. De waarde van kennis wordt steeds hoger ingeschat, schrijft hij, terwijl de leden van het universitaire onderzoekersgilde gewone mensen zijn geworden. Hoe kan dat? De reden is volgens De Wilde dat de economische zwaartekracht is verschoven naar het werken met kennis: ‘nieuwe industrietypen hebben één ding gemeen: hun basisgrondstof is kennis, niet noodzakelijk wetenschappelijk kennis, maar wat managementgoeroe Peter Drucker systeemkennis noemt. Dat wil zeggen, geen kennis gebaseerd op het uiteenrafelen van problemen in (disciplinaire) elementen, maar kennis die direct gericht is op het maken van nieuwe, complexe technologie. Met de groei van het aantal hoger opgeleiden die niet in wetenschappelijke onderzoekbanen terechtkomen, maar in het bedrijfsleven, verspreidt zich de kennis over hoe je onderzoek doet, én de variëteit aan onderzoeksvormen, mits ze maar methodisch verantwoord zijn en resultaten opleveren. Inmiddels beperken de nieuwe vormen van kennisontwikkeling zich niet meer tot het maken van complexe technologie. Allerlei vraagstukken lenen zich voor een onderzoeksmatige benadering. Ook onderwijskundige zoals de nu volgende bijdragen laten zien.
Referenties
Wilde, de R. (2002). De industrialisering Kennis. De Sociologische Gids. Jaargang 2002/1, p. 135-157
Witte, P. (2024), Hoe primoren de kloof tussen onderzoek en praktijk overbruggen. DNM11/2, juni 2024, p.50-54
Reacties worden per mail rechtstreeks aangeboden aan de auteur.
DNMonline is onderdeel van
Uitgeverij Kloosterhof
Napoleonsweg 128A
6086 AJ Neer
T: 0475-597151
M: info@kloosterhof.nl
ABN AMRO: NL38.ABNA.061.70.45.976
KvK: 130.38280
BTW: NL8220.03.612.B01
DNMonline: