Waar ben je als je onderwijs onderzoekt? En wie?
Scheidend hoogleraar Jan Bransen oordeelt kritisch over het huidige onderwijsonderzoek. Dat is maar al te vaak, zoals hij dat noemt, Erklärend onderzoek dat de asymmetrische verhouding tussen onderzoeker en de leraar als gebruiker versterkt. Het levert namelijk bevindingen op over werkzame mechanismen waardoor degenen met kennis van die mechanismen hun technische controle zien groeien. Bransen pleit daartegenover voor Verstehend onderzoek, dat wil zeggen, de poging om verschillende perspectieven voor elkaar toegankelijk te maken en de zaak ook eens van een andere kant te bekijken.
In gesprek met Marleen Stikker
In 2020 sprak Waag-directeur Marleen Stikker haar zorgen uit de digitalisering van het onderwijs. Die zorgen zijn inmiddels alleen maar toegenomen. We leven aldus Stikker, in een gedigitaliseerde wereld waarbij we extreem afhankelijk zijn van de techindustrie. De vraag hoe we regie houden over onze democratie en rechtstaat, is urgenter dan ooit.
Ontwikkelingen in extern onderwijstoezicht en hun betekenis voor intern toezicht
In de afgelopen tien jaar is er veel veranderd in de werkwijze van de Inspectie van het Onderwijs. In dezelfde periode nam de intensiteit van het maatschappelijk debat over de kwaliteit van het onderwijs en het lerarentekort toe. Wat betekenen deze ontwikkelingen voor het intern toezicht van onderwijsorganisaties? Hoe kan je intern op de goede manier bezighouden met onderwijskwaliteit, en hoe heb je je daarbij te verhouden tot het externe toezicht?
Een interview met Iliass El Hadioui
In DNM 10-4 (december 2023) lichtte onderwijssocioloog Iliass El Hadioui het door hem ontwikkelden professionaliserings- en verbeterprogramma programma De Transformatieve School toe. Nu spreken we hem over de rol van de schoolleider en het belang van het verbinden van de binnen- en buitenwereld. Hoe ga je als school om met een leerlingenpopulatie die in hoog tempo verandert? In een samenleving waarin leefwerelden steeds verder uiteenlopen, wordt de school een spanningsveld én ontmoetingsplek. En waarom sommige scholen hierin excelleren, soms tegen de verwachtingen in — en wat schoolleiders en bestuurders kunnen doen om dit mogelijk te maken.
Hoe ervaringskennis van leerlingen het schoolbeleid kan versterken
Digitaal weerbaar gedrag helpt leerlingen om effectief om te gaan met risico’s online. Voor scholen is het dus cruciaal om te begrijpen welke factoren weerbaar gedrag in de digitale wereld beïnvloeden – en wat leerlingen hierbij zelf ervaren als helpend of belemmerend. In dit artikel laten Chiara de Jong en Esther Rozendaal zien waarom het combineren van wetenschappelijke inzichten met de ervaringskennis van jongeren essentieel is bij het vormgeven van het schoolbeleid ten aanzien van mediawijsheid en digitale weerbaarheid en hoe je als school leerlingparticipatie op een betekenisvolle wijze vormgeeft.
Een panelgesprek over de implementatie van basisvaardigheden
In 2022 ging het Masterplan Basisvaardigheden van start. Nu we een paar jaar verder zijn, leek het DNMonline tijd voor een gesprek met enkele schoolleiders (zie kader) over de vraag hoe het inmiddels met de implementatie ervan staat. Wat zijn hun ervaringen tot dusverre? Waar lopen ze tegenaan en hoe gaan ze daarmee om?
Het gesprek mondde uit in de conclusie dat basisvaardigheden niet op zichzelf staan, maar onderdeel zijn van onderwijs waarin leerlingen tot leren komen, onderwijs dat hen zover mogelijk brengt, en hun kansen zo groot mogelijk maakt. En ook dat dat geen eenvoudige taak is in een complexe en verdrempelde praktijk waarin docenten hun vak pas echt kunnen leren.
Kennisbenutting voor duurzame onderwijsverbetering: de rol van schoolbesturen
Schoolbesturen kunnen een cruciale rol spelen in de kennisinfrastructuur, maar zijn zich daar niet altijd van bewust. In dit artikel laten we zien hoe besturen het gebruik van kennis en expertise in hun scholen kunnen bevorderen. De auteur werkt met netwerken van schoolbesturen en andere lectoren aan het inrichten van besturen en scholen als lerende organisaties. Hun belangrijkste inzicht is dat de ontwikkeling naar een lerende organisatie continu aandacht vraagt, en een integrale blik. Wat het oplevert is een andere cultuur in de organisatie: een cultuur van samenwerking, leren van elkaar en systematisch werken aan kwaliteit.
Werken aan basisvaardigheden op het Dr. Knippenbergcollege
Hoe worden basisvaardigheden in het curriculum geïntegreerd? Dat blijkt best nog een puzzel omdat veel vakdocenten taal vooral zien als randverschijnsel. Maar, aldus schoolleider Jule Franzen, docenten hebben naar elkaar uitgesproken dat waar je taal sterker maakt, je daar bij elk vak profijt van hebt.
Scholingsactiviteiten van vakverenigingen en de rol van onderzoek daarbij
Docentvakverenigingen zijn een onmisbare schakel in de kennisinfrastructuur. Focus op vakinhoud, vakdidactiek en het vakgerelateerde leerproces van leerlingen zijn bepalend voor de effectiviteit van professionalisering van leraren. En dit is nou juist de core business van vakinhoudelijke verenigingen in het voortgezet onderwijs.
Nieuwe examenprogramma’s als kans
SLO werkt hard aan de actualisatie van het curriculum. Voor de bovenbouw vmbo, havo en vwo zijn al ruim 90 conceptexamenprogramma’s gepubliceerd voor onder meer Nederlands, wiskunde, de moderne vreemde talen en maatschappijleer. De programma’s worden in 2025-2026 en 2026-2027 op scholen beproefd. Maar elke school kan nu al gaan kijken wat de nieuwe programma’s voor het eigen onderwijs gaan betekenen.